Over de maatregelen

Over de planning

Fasering

Over de maatregelen

Waarom wordt er in mijn woonplaats (geluid)onderzoek gedaan?
In 2012 is de Wet milieubeheer voor geluid aangepast. De wet schrijft voor dat ProRail voor (bijna) alle stukken spoor een saneringsplan moet indienen. Op basis van een globaal geluidonderzoek is gebleken dat bij een aantal stukken spoor, verspreid over 169 gemeenten, waarschijnlijk sprake is van een overschrijding van de geluidsnorm bij zogenoemde ‘volledig benutte geluidsproductieplafonds’ (zie ook vraag hieronder). ProRail heeft een groot deel van de geluidonderzoeken (akoestische onderzoeken) inmiddels in meer detail uitgewerkt, de laatste geluidonderzoeken zijn in 2022 klaar. .

Wat is een (volledig benut) geluidproductieplafond?
In de Wet milieubeheer is voor elk stuk spoor in Nederland vastgesteld hoeveel geluid het spoor maximaal mag produceren. Dat heet het ‘geluidsproductieplafond’.

Geluidsproductieplafonfs zijn vastgesteld door het ministerie van IenW. Het zijn maximaal toegestane waarden voor de gemiddelde geluidwaarde van een kalenderjaar, op referentiepunten aan weerszijden van het spoor op 50 meter afstand, 100 meter uit elkaar en op 4 meter hoogte. Dit zijn geen punten op een locatie, maar ruim 57.000 (virtuele) punten in een digitaal rekenmodel. Dit model is in 2012 opgesteld door het ministerie van IenW. De geluidproductie wordt dus berekend, en niet gemeten.

Gpp’s gaan alleen over geluid van doorgaand treinverkeer op de vrije baan. Alle andere soorten geluid die door treinen worden veroorzaakt, vallen hier dus buiten en zijn dus ook niet op deze manier te controleren.

Doet ProRail onderzoek in alle gemeenten in Nederland?
Ja, we hebben bij alle trajecten in Nederland een geluidsonderzoek gedaan. Op basis hiervan bleek dat er, verspreid over 169 gemeenten, mogelijk sprake is van een overschrijding van de wettelijke normen.

Hoe voert ProRail het akoestisch onderzoek uit?
Het akoestisch onderzoek baseren we op geavanceerde computermodellen waarin veel gegevens zijn verwerkt, zoals de snelheid van de treinen, de weersinvloeden, de windrichting, het soort spoortraject en de samenstelling van de gebouwen in de omgeving. Aan de hand hiervan berekenen we hoeveel decibel er maximaal op bepaalde woningen komt; de zogenoemde ‘gevelbelasting’. Met die geluidsbelasting gaat we aan de slag. We meten dus niet ter plekke.

Waarom wordt het geluidsniveau berekend en niet gemeten?
Het geluid van het Nederlandse spoor is niet elke dag of elk moment van de dag hetzelfde. Het ene moment rijden er meer treinen dan het andere, soms rijden er reizigerstreinen en dan weer goederentreinen. En zelfs het weer heeft invloed op geluid. Door het geluid kortstondig te meten, krijg je dus enkel een momentopname. In geluidberekeningen gaan wij daarom uit van een gemiddeld geluidniveau over een heel jaar. Op die manier krijgen wij een beter beeld van het werkelijke geluid. Bovendien kunnen wij zo beter voorspellen wat het effect van een geluidmaatregel is, wanneer die maatregelen er nog niet zijn. ProRail berekent de geluidbelasting en het effect van eventuele geluidmaatregelen, zoals raildempers of een geluidscherm, met gedetailleerde en wettelijk voorgeschreven rekenmethoden, die de hele omgeving in kaart brengen.

Het onafhankelijke Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) doet ieder jaar steekproefsgewijs metingen bij referentiepunten ter controle van het rekenmodel. Op enkele referentiepunten voeren zij permanent metingen uit. Wanneer een meting afwijkt van de berekeningen van ProRail, wordt gekeken of het rekenmodel moet worden aangepast.

Wat is de maximumgrens voor het aantal toegestane decibellen (de zogenoemde ‘geluidsnorm’ of 'saneringsdrempel')?
De geluidsnorm/saneringsdrempel is de grens die we stellen aan het geluidniveau van het spoor op de gevel van een woning (in de meeste gevallen 65 of 70 decibel). Blijft het niveau onder deze drempel, dan blijft alles bij het oude. Wordt de drempel overschreden, dan bepaalt de wet dat de woning een saneringswoning is. Deze woning nemen we op in het saneringsplan.

• Categorie A: 65 dB
• Categorie B: 70 dB
• Categorie C: 60 dB

Categorie A:
Saneringssituaties die voor 2007 door de gemeenten zijn gemeld aan de minister van IenW (destijds VROM) omdat ze bij invoering van het ‘Besluit geluidhinder spoorwegen’ in 1987 een te hoge geluidbelasting hadden. Het gaat hierbij om het deel dat nog niet is gesaneerd, waarbij de geluidsbelasting nu nog uitkomt op meer dan 65 dB.

Categorie B:
Woningen, ligplaatsen voor woonschepen en standplaatsen voor woonwagens met een geluidbelasting van meer dan 70 dB.

Categorie C:
Woningen, ligplaatsen voor woonschepen en standplaatsen voor woonwagens met een geluidbelasting van meer dan 60 dB langs trajecten waar de geluidbelasting meer dan 5 dB is toegenomen sinds de invoering van het Besluit geluidhinder spoorwegen. Deze ‘grote groeitrajecten’ zijn eerder (voordat de Wet milieubeheer in 2012is gewijzigd) geïnventariseerd en opgenomen in het ‘Besluit geluid milieubeheer’.

Wat gebeurt er als er bij mijn woning/in mijn woonplaats overschrijding van de geluidsnorm wordt vastgesteld?
Met de resultaten van het geluidsonderzoek worden de plannen voor geluidsanering opgesteld. In de plannen staan oplossingen die voldoende geluidsreductie opleveren in verhouding tot de kosten, én die technisch haalbaar zijn. In het geval van een geluidscherm of geluidswal, wordt ook gekeken hoe dit past in de omgeving, zowel stedenbouwkundig als landschappelijk. Het ministerie van IenW beoordeelt daarna of deze oplossingen ook mogen worden uitgevoerd.

Welke geluidsaneringsmaatregelen zijn er?
Bij geluidsaneringsmaatregelen kun je denken aan: het aanbrengen van raildempers, het plaatsen of ophogen van geluidschermen en isolatie van de woning zelf (gevelisolatie), of een combinatie van deze maatregelen. Soms zijn zogenoemde ‘locatiespecifieke’ maatregelen nodig, zoals bij een brug. Raildempers zijn stalen blokken met kunststof, die met clips aan de zijkant van een spoorstaaf worden aangebracht. Ze verlagen het geluid van passerende treinen met gemiddeld drie decibel. Dat zorgt voor een merkbaar stiller spoor.

Ook een geluidscherm kan een goede maatregel zijn om de geluidbelasting van het spoor te verminderen. ProRail hanteert een aantal schermtypen waarbij over het algemeen een groene uitstraling wordt gekozen aan de buitenzijde van de schermen. Bij de hoogte van een scherm en bij het plaatsen ervan houden we zoveel mogelijk rekening met het plaatselijke landschap of de wijk.

Als gevelisolatie de beste oplossing is, brengen we, met uw toestemming, geluidwerende voorzieningen aan in uw woning. Denk bijvoorbeeld aan geluidwerend (dubbel) glas of geluiddempende ventilatie. Heeft u zelf al maatregelen genomen of wilt u die binnenkort nemen? Die mogen wij helaas niet vergoeden.

Wordt er bij het bepalen van de geluidsmaatregelen ook rekening gehouden met geluid afkomstig van de rijksweg in mijn buurt?
Als sanering van het geluid van de rijkswegen voor een woning samenvalt met de sanering van het geluid van het spoor, dan wordt gekeken welke maatregel of maatregelen nodig en zinvol is of zijn om het totale geluid aan te pakken.

Ik woon langs of in de buurt van het spoor en/of weet dat mijn woning een saneringswoning bij het MJPG is. Maar ik zie op de Geluidsmaatregelenkaart geen maatregelen bij mijn woning staan. Wat betekent dit?
Dat betekent dat het geluidsonderzoek voor uw woning nu nog niet is afgerond (en de maatregelen dus nog niet bekend zijn) of dat er bij uw woning geen geluidsmaatregelen vanuit het MJPG worden getroffen:

• Komen er geen geluidsmaatregelen vanuit het MJPG, dan kan er sprake zijn van toekomstige spoorvernieuwing, die de geluidsoverschrijding al wegneemt.
• Of misschien zijn de geluidsmaatregelen helaas niet 'doelmatig' gebleken. Bijvoorbeeld doordat de kosten van de maatregelen (relatief) te hoog zijn in verhouding tot het aantal woningen en de hoogte van de geluidsbelasting op de woningen. Ook leveren maatregelen soms te weinig resultaat op, of zijn ze technisch niet mogelijk.
• De saneringswoningen in de gemeente Gilze Rijen en de gemeenten langs het spoortraject Meteren – Boxtel staan niet op de Geluidsmaatregelenkaart. Heeft u hier een vraag over, stel deze dan aan de afdeling Publieksvoorlichting van ProRail.

Ik zie dat ik gevelisolatieonderzoek krijg. Wat betekent dit precies?
Dit betekent dat er bij uw woning zelf onderzoek wordt gedaan. Is dit het geval, dan zijn maatregelen die het geluid aan de ‘bron’ aanpakken (het spoor), onvoldoende gebleken om de geluidsbelasting terug te brengen tot de wettelijke norm. Denk aan maatregelen als raildempers en geluidschermen. Bij gevelisolatieonderzoek wordt het geluidsniveau binnenin een woning onderzocht. Ligt het geluidsniveau daar boven de wettelijke norm, dan komt de woning in aanmerking voor gevelisolatie. Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor het gevelisolatieonderzoek van Rijkswaterstaaat én ProRail. Als uw woning in aanmerking komt voor gevelisolatieonderzoek, dan ontvangt u van Rijkswaterstaat een brief waarin wordt gevraagd of er onderzoek bij u mag worden gedaan. Deze brief ontvangt u binnen een half jaar na het onherroepelijk worden van het saneringsplan, waar uw woning onder valt.

Met het gevelisolatieonderzoek kan worden berekend wat het geluidniveau binnenshuis is. Als het geluidniveau binnenshuis te hoog is, dan kan Rijkswaterstaat uw woning extra isoleren. Bij geluidisolatie kunt u denken aan het aanbrengen van dubbel glas, geluiddempende ventilatie of het dichten van kieren. Het aanbrengen van deze isolatie gebeurt alleen met uw toestemming en op kosten van Rijkswaterstaat.

Het kan zijn dat er extra werkzaamheden (zoals het wegwerken van achterstallig onderhoud) uitgevoerd moeten worden om de geluidisolatie aan te kunnen brengen. Deze werkzaamheden komen voor uw eigen rekening en kunnen vaak in overleg met Rijkswaterstaat tegelijk met de geluidisolatie uitgevoerd worden. (Ook als u zelf extra werkzaamheden door de aannemer wil laten uitvoeren, bijvoorbeeld een extra raam laten voorzien van dubbel glas, dan zijn die kosten voor u.) Als u geen onderzoek wenst of geen overeenstemming bereikt met Rijkswaterstaat over de te treffen maatregelen, wordt hiervan een aantekening gemaakt in het openbare register van het Kadaster.

Meer informatie kunt u vinden via: rws.nl/gevelisolatie of in de Brochure Gevelisolatie Woningen Langs het Spoor

In de Geluidsmaatregelenkaart is sprake van een ‘cluster’. Wat houdt dit in?
Een cluster is een groep woningen, waarbij aaneengesloten geluidsmaatregelen getroffen worden.

Ik kan mijn woning niet terugvinden op de Geluidsmaatregelenkaart. Maar ik ben wel ooit geïnformeerd over MJPG-maatregelen in mijn gemeente, die ook voor mijn woning zouden gelden. Wat betekent dit precies?
Er is dan al eerder globaal geluidonderzoek gedaan; een onderzoek dat is gedeeld met gemeenten. Enkele gemeenten hebben dit onderzoek ook gedeeld met hun bewoners. Door het gedetailleerdere akoestisch onderzoek blijkt nu dat uw woning helaas toch niet in aanmerking komt voor geluidsmaatregelen.

Mijn gemeente treft momenteel geluidsmaatregelen. Komen daar later vanuit het MJPG aanvullende maatregelen bij?
Op de Geluidsmaatregelenkaart is aangegeven welke woningen saneringswoningen zijn, evenals de maatregelen die vanuit het MJPG in het saneringsplan komen. Is uw woning als saneringswoning aangemerkt? Dan komen er mogelijk vanuit het MJPG geluidsmaatregelen bij, aanvullend op die van uw gemeente. Heeft u hier aanvullende vragen over, dan kunt u deze stellen via ‘Stel uw vraag’ onderaan deze pagina.

Op mijn locatie zijn eerder al, los van het MJPG, geluidsaneringsmaatregelen getroffen en nu opnieuw. Waarom?
Als er nu vanuit het MJPG opnieuw maatregelen in het saneringsplan komen, dan hebben de huidige akoestische berekeningen uitgewezen dat de eerdere geluidsmaatregelen niet voldoende zijn om de geluidsbelasting terug te brengen tot de wettelijk toegestane norm. Heeft u hier aanvullende vragen over, dan kunt u deze stellen via ‘Stel uw vraag’ onderaan deze pagina.

Welke gebieden/gemeenten zijn uitgesloten van het MJPG?
Dat zijn alle locaties, waar al andere geluidsaneringsprojecten in gang zijn gezet. Heeft u hier aanvullende vragen over, dan kunt u deze stellen via ‘Stel uw vraag’ onderaan deze pagina.

In de legenda staat de 'object status' weergegeven. Wat betekent dit precies?
Met behulp van de object status wordt aangeduid of woningen op basis van het geluidsonderzoek vanuit het MJPG in aanmerking komen voor geluidsmaatregelen. ‘Geen sanering’ houdt in dat woningen op basis van het geluidsonderzoek niet in aanmerking komen voor geluidsmaatregelen.
‘Sanering’ betekent dat woningen op basis van het geluidsonderzoek in aanmerking komen voor geluidsmaatregelen.
‘Sanering en gevelonderzoek’ duidt aan dat woningen naast geluidsmaatregelen in aanmerking komen voor aanvullend gevelonderzoek, omdat de geluidsmaatregelen de geluidsbelasting onvoldoende terugbrengen om de wettelijke norm te halen.

Over de planning

Wat is er sinds de start van het MJPG (in 2012) gebeurd?
Het MJPG is gestart bij de inwerkingtreding van de geluidwetgeving SWUNG 1 in 2012. Het programma is budget gestuurd; dit betekent dat het uitgangspunt is dat de kosten voor de saneringsaanpak de beschikbare middelen niet te boven gaan.

ProRail is in 2012 gestart met het doen van geluidsonderzoek (akoestisch onderzoek) om te bepalen wat de geluidsituatie is bij een woning. In het onderzoek berekenen we het geluid op diverse punten op de gevel van de woning. Daarna wordt gekeken welke maatregelen nodig zijn om het geluid onder de geluidsnorm te brengen. En vervolgens is en wordt nog onderzocht of deze maatregelen ook ‘maakbaar’ en betaalbaar zijn.

Het akoestisch onderzoek heeft zich in eerste instantie toegespitst op het vaststellen van de woningen die al voldoen en waarvoor geen maatregelen nodig zijn. Voor de betreffende spoordelen zijn saneringsplannen ‘zonder maatregelen’ opgesteld en ingediend bij het ministerie. Denk daarbij aan situaties waar de woningen verder van het spoor zijn af gelegen of waar zich langs het spoor geen woningen bevinden. Ook zijn enkele saneringsplannen naar voren gehaald op verzoek van de minister.

In de jaren tussen 2012 en 2018 was sprake van budgetspanning. Dit werd aangepakt door:

• Het laten vervallen van minder effectieve maatregelen
• Het sturen op een sobere en doelmatige uitwerking
• Prioriteren: gevallen met de zwaarste geluidsbelasting eerst

In 2018 was de budgetspanning teruggelopen, onder meer door:

• Het gewijzigde doelmatigheidscriterium waarmee minder effectieve maatregelen zijn afgevallen
• Door ProRail ingeleverde geluidsruimte zijn er dus ook minder saneringsmaatregelen nodig
• Het uit de Raillijst verwijderen van reeds eerder gesaneerde woningen
• Het vervallen van geluidschermen als gevolg van landschappelijke en stedenbouwkundige bezwaren. (Op basis van door gemeenten opgestelde stedenbouwkundige visies die zij hebben opgesteld na een verzoek van ProRail.)

Uitgangspunt was en is daarbij nog steeds dat de geluidsnorm wordt gehaald conform wetgeving.

Het ministerie van IenW heeft op 21 juni 2018 per brief aan de Tweede Kamer aangegeven dat het MJPG de bovenstaande uitgangspunten heeft verwerkt in de aanpak en dat de sanering in twee fasen wordt uitgevoerd vanwege budgetspanning.

Fase 1
Het MJPG start daarbij met het nemen van geluidsmaatregelen bij de hoogst belaste woningen; saneringsobjecten met een gevelbelasting hoger dan 75dB. Deze woningen zijn ingedeeld in fase 1 van het MJPG. Het betreft 2055 woningen in 36 gemeenten. Vanaf juni 2018 zijn de akoestische onderzoeken met de hierboven genoemde gewijzigde uitgangspuntpunten nogmaals doorlopen (herwerk) en is de maakbaarheid onderzocht. Vervolgens zijn alle saneringsplannen van fase 1 opgesteld.

Fase 2
Inmiddels zijn ook de voorbereidingen voor fase 2 gestart. Met het resterende, taakstellende, budget worden de overige woningen in fase 2 gesaneerd. Het gaat om woningen in 169 gemeenten. Voor de gemeenten in fase 2 zijn, op 2 onderzoeken na, nu alle akoestische onderzoeken afgerond. Het beschikbare budget is voldoende om alle maatregelen uit te voeren.

Wat gebeurt er nadat ProRail het geluidonderzoek heeft afgerond?
Na afronden van het geluidsonderzoek is duidelijk waar wel of geen geluidswerende maatregelen nodig zijn. Zijn ze wél nodig, dan wordt er voor uw gemeente een saneringsplan opgesteld waarin de te nemen maatregelen staan. Om tot een saneringsplan te komen, zal ProRail eerst de technische haalbaarheid van de maatregelen onderzoeken, de zogenaamde ‘engineering’.

Wanneer worden de geluidsaneringsplannen opgesteld?
Het grootste gedeelte van de plannen wordt opgesteld vanaf 2020 tot uiterlijk 2023, door het ingenieursbureau in samenwerking met ProRail.

Wat gebeurt er nadat er voor mijn gemeente een geluidsaneringsplan klaarligt?
Dit plan legt ProRail voor aan het ministerie van IenW. Die beoordeelt deze plannen op inhoud en op werkwijze – het proces – en laat ze daarna ter inzage leggen door Bureau Sanering Verkeerslawaai (BSV). Dit betekent dat iedereen daar bezwaar en beroep tegen kan aantekenen. (Zie ook de vraag onder het kopje ‘Inspraak.’)

Wanneer worden de maatregelen tegen geluidoverlast uitgevoerd?
We verwachten op zijn vroegst in 2022 te beginnen met de daadwerkelijke saneringsmaatregelen. Meer informatie is per saneringsplan terug te vinden, want in elk saneringsplan moet ProRail aangeven wanneer de maatregel is genomen. We streven ernaar de geluidschermen binnen 5 jaar na het onherroepelijk worden van het saneringsplan te realiseren. Mogelijk kan dit eerder en in sommige gevallen ook later. Er is voor een termijn van 5 jaar gekozen, omdat het realiseren van met name de geluidschermen zowel van ProRail als van de bouwer veel voorbereidingstijd vergen en niet alle projecten tegelijkertijd voorbereid en uitgevoerd kunnen worden.

Wanneer zijn de saneringsplannen niet meer terug te draaien, oftewel onherroepelijk geworden?
De maatregelen worden vastgelegd in een ontwerp-saneringsplan. Dit ontwerp-saneringsplan beschrijft welk besluit de minister van plan is te nemen en staat open voor inspraak. Aansluitend volgt de inspraakprocedure. Daarbij is het ontwerp-saneringsplan voor iedereen in te zien. Bent u het niet eens met een maatregel, of met een ander onderdeel van het ontwerp-saneringsplan? Dan kunt u een zogenoemde zienswijze indienen. Daarin licht u toe waarom u het hier niet mee eens bent. De minister weegt de zienswijze mee in het besluit en dit kan leiden tot een aangepast besluit. De minister zal u vervolgens beantwoorden. Als u vindt dat uw zienswijze onvoldoende is behandeld, kunt u binnen 6 weken na de definitieve vaststelling van het saneringsplan beroep aantekenen bij de Raad van State. Dan zal er een uitspraak van de Raad van State volgen.

Wat is de planning voor de aanbesteding (en bouw) van de geluidschermen?
Eind 2021 is gestart met een aanbesteding voor een raamovereenkomst met in totaal vier aannemers. Zodat er meteen begonnen kan worden met de werkzaamheden zodra dat kan. ProRail contracteert na het besluit van de minister op een saneringsplan zo snel mogelijk één van deze vier aannemers uit deze raamovereenkomst. De aannemer maakt in overleg met de gemeente een gedetailleerd ontwerp van de geluidschermen en vraagt daarna een omgevingsvergunning aan. In overleg met ProRail maakt de aannemer de planning. De aannemer combineert het werk zoveel mogelijk met andere werkzaamheden aan het spoor die ook al gepland staan. Daarnaast wordt het moment van uitvoering ook bepaald door de periodes waarin het treinverkeer stilgelegd kan worden. Dit moet lang van tevoren worden gepland, en kan niet te vaak achter elkaar op hetzelfde traject.

Wat is de planning voor de aanbesteding van de raildempers?
Eind 2021 is er gestart met de aanbesteding van de raildempers. Zodat er meteen begonnen kan worden met de werkzaamheden zodra dat kan.

Wat is de planning voor gevelisolatie?
Rijkswaterstaat voert voor ProRail de gevelisolatie uit. Voor gevelisolatie is de planning dat de realisatie van de eerste maatregelen start vanaf 2022. Nadat het saneringsplan onherroepelijk is krijgen bewoners binnen een half jaar een brief van Rijkswaterstaat met de vraag of ze toestemming geven voor onderzoek. Daarna is er 2 jaar de tijd om de woningen te onderzoeken en ook de isoleren.

Wat is een stedenbouwkundige visie en wanneer krijg je daarmee te maken?
Soms kan een gemeente afwijken van de berekende geluidsmaatregelen. Bijvoorbeeld omdat zij de maatregelen, op basis van de stedenbouwkundige visie die de gemeente heeft gemaakt, niet passend vinden in de landelijke of juist stedelijke omgeving. Heeft uw gemeente een stedenbouwkundige visie opgesteld en is deze door ProRail overgenomen? Dan kunt u die visie terugvinden op deze website via tabblad ‘op uw locatie’ en uw adres.

Hoe gaat het verder na het MJPG?
Na de uitvoering van het MJPG houden we de vinger aan de pols om te zorgen dat de geluidproductie langs het spoor binnen de zogenaamde geluidproductieplafonds blijft vallen. Het geluidproductieplafond is een wettelijke norm voor de geluidproductie van het spoorverkeer op ijkpunten langs het spoor. ProRail controleert jaarlijks de geluidproductie. Hiermee wordt voorkomen dat de geluidbelasting op woningen rondom het spoor ongecontroleerd kan groeien